Właściwa dieta jest podstawą w leczeniu cukrzycy. Dlatego istotnym elementem terapii jest przestrzeganie zasad dietetycznych. Ma to ogromny wpływ na utrzymanie prawidłowego stężenia glukozy we krwi, właściwego stężenia cholesterolu i trójglicerydów, utrzymywania optymalnych wartości ciśnienia tętniczego krwi, wpływa na schudnięcie i sprzyja utrzymaniu prawidłowej wagi.
Największy wpływ na stan naszego zdrowia w cukrzycy ma poziom glukozy we krwi.
Jest to związane z ilością i jakością spożywanych przez nas węglowodanów (potocznie zwanych cukrami). Dzielimy je na węglowodany proste i złożone. Do węglowodanów prostych należą m.in. glukoza i fruktoza (występujące głównie w owocach i w miodzie). Węglowodany złożone możemy zaś podzielić na dwie kolejne „podgrupy”, mianowicie dwucukry (w tym laktoza – cukier mleczny i sacharoza – zbudowana z glukozy i fruktozy, czyli cukier używamy do słodzenia) oraz wielocukry ( np. skrobia występująca min. w ziarnach zbóż i ziemniakach).
Węglowodany możemy też podzielić na przyswajalne przez nasz organizm, jak np. fruktoza, skrobia i nieprzyswajalne, czyli błonnik pokarmowy.
Aby ułatwić diabetykom kontrolowanie poziomu cukru we krwi opracowano klasyfikację węglowodanów na te, które wchłaniają się bardzo szybko, przez co gwałtownie podnoszą poziom cukru we krwi oraz wchłaniane wolniej, co powoduje stopniowy wzrost cukru. Klasyfikację tę nazwano Indeksem Glikemicznym (IG).
Produkty węglowodanowe zostały podzielone na trzy grupy:
- Produkty o niskim IG < 55, tzw. węglowodany pełzające.
- Produkty o średnim IG = 55-70, tzw. węglowodany maszerujące.
- Produkty o wysokim IG > 70, tzw. węglowodany galopujące.
Jednak wskaźnik ten informuje o tempie wchłaniania węglowodanów, nie uwzględnia natomiast ich różnych ilości. IG, to po prostu poziom glukozy we krwi po spożyciu porcji produktu zawierającej 50 g przyswajalnych węglowodanów. Ponieważ produkty różnią się od siebie zawartością węglowodanów, to opieranie się na IG jako wyznaczniku zmian glikemii prowadzi do wielu rozbieżności. Przykładowo czekolada ma niski IG=49 natomiast arbuz wysoki IG=72. Nie oznacza to, że czekoladę można jeść bezkarnie. Jej indeks obniża obecność tłuszczu, który spowalnia wchłanianie cukru. Jednak czekolada to produkt wysoko-węglowodanowy i wystarczy zjedzenie dwóch pasków czekolady , aby wysoko podnieść poziom cukru. Natomiast arbuza należało by zjeść kilogram, aby osiągnąć ten sam efekt. Wynika to z zawartości węglowodanów: 7,15 g w 100 g arbuza i 57,3 g w 100 g czekolady.
Dlatego też wprowadzono pojęcie Ładunku Glikemicznego (ŁG), który uzupełnia braki Indeksu Glikemicznego, ponieważ uwzględnia nie tylko rodzaj węglowodanów i szybkość ich wchłaniania, ale także ilość węglowodanów zawartą w porcji produktu. Ładunek Glikemiczny to wskaźnik, który ułatwia planowanie żywienia osób chorujących na cukrzycę, mających insulino-oporność lub inne problemy z gospodarką węglowodanów. ŁG obliczamy według poniższego wzoru
ŁG= ( IG x ilość węglowodanów przyswajalnych w gramach) : 100
Ze względu na Ładunek Glikemiczny produkty dzieli się na trzy grupy:
- o niskim ładunku glikemicznym < 10;
- o średnim ładunku glikemicznym = 10-20;
- o wysokim ładunku glikemicznym > 20.
Posługiwanie się wartościami Indeksu Glikemicznego, jak i Ładunku Glikemicznego pozwala dokładniej ustalić zasady naszej diety. W ten sposób możemy określić, które produkty będą nam służyć, a na które należy uważać.
Poniżej przedstawiam różne zestawienia połączeń i ich wpływ na poziom glukozy we krwi:
- Niski IG i niski ŁG potraw (np. surowe warzywa) – poziom glukozy podnosi się we krwi powoli, nie zmienia się mocno i utrzymuje na długo.
- Wysoki IG i niski ŁG potraw(np. arbuz) – poziom glukozy we krwi rośnie szybko, ale niezbyt wysoko, aby po krótkim czasie powrócić do stanu wyjściowego.
- Wysoki IG i wysoki ŁG potraw (np. bułki pszenne) – poziom glukozy we krwi rośnie szybko i osiąga wysokie wartości, co powoduje duży wyrzut insuliny, a następnie spadek poziomu cukru poniżej wyjściowego poziomu. Często powoduje tycie.
- Niski IG i wysoki ŁG potraw (np. pieczywo razowe) – poziom glukozy we krwi rośnie powoli i osiąga niezbyt wysokie wartości. podwyższony poziom utrzymuje się długo ze względu na dużą zawartość węglowodanów w pożywieniu i ich stopniowe uwalnianie.
Przykład banana i bułki ułatwi zrozumienie podanych powyżej zasad :
ŁG banana( 200g.mało dojrzałego) = (52IG x 40W) : 100 = 20,80 (czyli wysoki)
IG jest niski, czyli węglowodany będą się wchłaniały wolno i podwyższony poziom cukru będzie się utrzymywał dłużej.
ŁG bułki pszennej = (95IG x 30W):100 = 28,50 (wysoki)
Ponieważ mamy wysoki IG, zawarte w bułce węglowodany wchłoną się bardzo szybko. Poziom cukru będzie wysoki, a następnie szybko spadnie poniżej stanu wyjściowego.
Wiedza ta ma ogromne znaczenie nie tylko dla osób chorych na cukrzycę, ale także dla każdego człowieka, który pragnie zdrowo się odżywiać. Dlatego warto korzystać z osiągnięć nauki aby długo i zdrowo żyć.
4