Dla osób chorych na cukrzycę podstawowym warunkiem zachowania dobrego stanu zdrowia jest racjonalna dieta, w której posiłki są pełnowartościowe. Oprócz odpowiedniej ilości złożonych węglowodanów muszą zawierać białka i tłuszcze. Wszystko to powinno być zbilansowane w odpowiednich ilościach i proporcjach. O węglowodanach pisałam w poprzednim artykule. W tym skupię się na białkach i tłuszczach.
Białko jest podstawowym składnikiem budulcowym naszych organów.
Wchodzi w skład enzymów, hormonów i przeciwciał. Uczestniczy także w przemianie materii i wielu innych funkcjach życiowych naszego organizmu. Zapotrzebowanie na białko jest bardzo zróżnicowane i zależy od naszego wieku, aktywności fizycznej, masy ciała i stanu zdrowia. Powinno ono zaspokajać 15 – 20% zapotrzebowania energetycznego naszego organizmu czyli średnio 0,8 -1,0g. na 1kg. masy ciała. U chorych z niewyrównaną cukrzycą zapotrzebowanie na białko może być wyższe niż u chorych z prawidłową glikemią. Natomiast chorzy z niewydolnością nerek mają obniżone zapotrzebowanie na białko. Ograniczenia białka zależy od stopnia niewydolności nerek. Spożywane białko powinno być wówczas wysokowartościowe – jego źródłem jest mięso, jajka, nabiał.
W diecie cukrzyka zaleca się spożywanie białek roślinnych i zwierzęcych.
- Dobrym źródłem białek pochodzenia roślinnego są strąki (np. groch, fasola, soczewica, soja, ciecierzyca) i świeże warzywa. Ich zaletą jest zawartość błonnika i brak tłuszczu.
- Dość dużo białka zawierają także produkty z maki razowej (chleb, makaron), ziemniaki, kasza gryczana i ciemny ryż.
- Ważnym składnikiem diety są także migdały, orzechy, słonecznik, dynia. Jednak ze względu na dużą zawartość tłuszczu należy spożywać je w ograniczonej ilości.
- Białko zwierzęce powinno pochodzić z produktów o niskiej zawartości tłuszczu. Są to m.in.: chuda cielęcina, wołowina, jagnięcina oraz przetwory z tych mięs, chudy drób bez skóry (kurczak, indyk i ich przetwory), ryby, mleko z niską zawartością tłuszczu i jego naturalne przetwory, jajka.
Dla diabetyka bardzo ważny jest fakt, że białko jest wolniej trawione i wchłaniane niż węglowodany. Dzięki temu daje dłuższe uczucie sytości (sprzyja odchudzaniu), a poziom cukru po ich spożyciu podnosi się miarowo.
Podobnie jak białko, tłuszcz jest składnikiem produktów pochodzenia zwierzęcego i roślinnego. Powinien on zapewnić 30-35% zapotrzebowania energetycznego.
Tłuszcz, to po prostu skoncentrowane źródło energii dla tkanek i narządów każdego człowieka. Dostarcza on także witaminy rozpuszczalne w tłuszczach: ADEK oraz niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe (NNKT), które przeciwdziałają miażdżycy i nadciśnieniu.
Tłuszcz w sposób pośredni może wpływać na stężenie glukozy we krwi poprzez zwalnianie procesu opróżniania żołądka. Jednak jego nadmierne spożycie prowadzi do znacznego wzrostu stężenia glukozy we krwi, pojawienia się acetonu oraz otyłości.
Tłuszcze pokarmowe różnią się nie tylko pochodzeniem, ale także składem.
Dla naszego organizmu bardzo ważne jest zachowanie proporcji pomiędzy trzema grupami kwasów tłuszczowych. Należą do nich kwasy tłuszczowe:
- nasycone
- jednonienasycone
- wielonienasycone
Aby dostarczyć w diecie właściwe tłuszcze należy ograniczyć spożywanie nasyconych kwasów tłuszczowych:
- Ich głównym źródłem są tłuste produkty pochodzenia zwierzęcego (boczek, smalec, masło, tłuste mięsa i wędliny, tłusty nabiał).
- Znajdują się także w batonach, ciastkach, chipsach i innych słodkich przekąskach.
Kwasy te zwiększają ryzyko rozwoju chorób układu krążenia, zawału serca i udaru.
Regularnie dostarczane do naszego organizmu muszą być kwasy tłuszczowe nienasycone:
- Kwasy tłuszczowe jednonienasycone znajdziemy min. w oleju rzepakowym i oliwie z oliwek. Dzięki niemu obniżymy poziom cholesterolu LDL (szkodliwego).
- Natomiast wielonienasycone kwasy tłuszczowe występują w tłustych rybach morskich, oleju (słonecznikowym, kokosowym, z pestek winogron, lnianym) i orzechach. Tłuszcze te obniżają stężenie trójglicerydów, zmniejszają krzepliwość krwi oraz wykazują działanie przeciwzapalne.
Tłuszcze spożywcze i niektóre produkty żywnościowe mogą zawierać izomery trans kwasów tłuszczowych ( TKT – trans kwasy tłuszczowe). Są to dla nas tłuszcze niekorzystne, gdyż obniżają poziom cholesterolu HDL (dobrego), o podnoszą cholesterol LDL (zły). Ponadto przyczyniają się do insulinooporności. TKT powstają podczas utwardzania tłuszczów roślinnych, aby otrzymać tłuszcze stałe, odporne na działanie wysokich temperatur. Podstawowym źródłem tłuszczów trans są margaryny, ciastka, wafle, batony.
Cukrzyca to choroba ściśle związana z dietą.
Jej przestrzeganie jest podstawowym elementem leczenia. W rzeczywistości dieta wcale nie oznacz rezygnacji z apetycznych i smacznych posiłków. Należy tylko mądrze wybierać i komponować potrawy.
5